Luật Công chứng được ban hành đã tạo điều kiện cho việc phát triển tổ chức và hoạt động công chứng của Việt Nam theo hướng chuyên nghiệp hóa và trở thành một trong những dịch vụ công góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tại Nam Định, sự tồn tại và phát triển của các tổ chức hành nghề công chứng đã góp phần to lớn trong việc đảm bảo tính an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, đồng thời giảm thiểu công việc cho Tòa án và các cơ quan nhà nước trong giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện, thông qua đó bảo đảm trật tự an toàn và tiết kiệm chi phí cho xã hội. Đến nay, với sự hoạt động của 14 công chứng viên tại 10 tổ chức hành nghề công chứng (01 Phòng công chứng thuộc Sở Tư pháp và 09 văn phòng công chứng) trên địa bàn tỉnh Nam Định đã đáp ứng cơ bản nhu cầu công chứng của người dân. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2013, các văn phòng công chứng trên địa bàn thành phố Nam Định đã công chứng 2.971 hợp đồng, giao dịch, tổng số lệ phí 829.807.040 đồng, đóng góp cho ngân sách nhà nước là 82.984.204đ

Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt được hoạt động công chứng vẫn còn những hạn chế. Mặc dù “ chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ” nhưng “đã gây bức xúc cho người dân, doanh nghiệp, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của hoạt động công chứng” (Bộ trưởng Bộ tư pháp Hà Hùng Cường). Do đó, trong thời gian tới: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tăng cường thanh, kiểm tra là giải pháp cần phải đặc biệt chú trọng, để có thể đáp ứng kịp thời của nhu cầu thực tế, phục vụ một cách thuận tiện cho nhu cầu công chứng ngày càng tăng của nhân dân.

Theo quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng đến năm 2020 được ban hành kèm theo Quyết định số 2014/QĐ-TTg ngày 29/12/2012, tại  Nam Định đến năm 2020 được quy hoạch 18 tổ chức hành nghề công chứng. Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Quy hoạch 2014/QĐ-TTg, trong đó Sở Tư pháp có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành, UBND các huyện, thành phố triển khai có hiệu quả quy hoạch. Theo đó đòi hỏi công tác quản lý nhà nước về công chứng ngày càng phải được đi vào chiều sâu, quan tâm hơn nữa, để việc quy hoạch thực sự đạt được hiệu quả, có tính ứng dụng cao trong thực tế, đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn của xã hội. Thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao, Sở Tư pháp Nam Định – cơ quan giúp UBND tỉnh thực hiện việc quản lý nhà nước về công chứng tại địa phương -  đã tích cực thực hiện các biện pháp phát triển, quản lý tổ chức hành nghề công chứng ở địa phương để đáp ứng nhu cầu công chứng của tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh.

Công tác tuyên truyền Luật Công chứng và các văn bản hướng dẫn thi hành được Sở chỉ đạo các phòng chuyên môn thực hiện có chiều sâu. Ngoài ra, Sở đã thường xuyên hướng dẫn nghiệp vụ các tổ chức hành nghề công chứng thông qua các hội nghị triển khai các văn bản mới, hội nghị sơ kết, tổng kết thực hiện Luật Công chứng. Đặc biệt là tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định 21/2009/QĐ-UBND chuyển giao các hợp đồng, giao dịch từ UBND xã sang sang các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện, tạo điều kiện cho người yêu cầu công chứng khi có yêu cầu công chứng các giao dịch, giấy tờ để thực hiện các quyền lợi chính đáng của mình.

Để có sự tồn tại và phát triển mạnh của 18 tổ chức hành nghề công chứng đến năm 2020, ngay từ khâu tiếp nhận, hướng dẫn hồ sơ bổ nhiệm công chứng viên, Sở Tư pháp Nam Định giải thích cho công dân quyền lợi và nghĩa vụ khi được bổ nhiệm, yêu cầu các cá nhân nghiêm túc đáp ứng đủ quy định của pháp luật, hoàn thiện hồ sơ, trình lãnh đạo Sở xem xét, gửi Bộ tư pháp ban hành quyết định bổ nhiệm công chứng viên. Từ việc hướng dẫn, thẩm định hồ sơ tham mưu UBND tỉnh ra quyết định cho phép thành lập Văn phòng công chứng, đến việc tổ chức việc cấp, thu hồi giấy đăng ký hoạt động của Văn phòng công chứng; thông báo đến các cơ quan hữu quan về sự ra đời và hoạt động, Sở Tư pháp nghiêm túc thực hiện, góp phần thực hiện công cuộc cải cách hành chính trên địa bàn tỉnh.                     

Song song với những hoạt động trên, hàng năm, Sở Tư pháp đã tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra hoạt động công chứng, do đó, đến nay cơ bản các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Nam Định đã tuân thủ các quy định của pháp luật trong việc thực hiện nghiệp vụ công chứng mặc dù trong quá trình tác nghiệp, do kỹ năng hành nghề của công chứng viên chưa cao không tránh khỏi một số sai sót về mặt kỹ thuật.  

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng: một số Quy định về quản lý nhà nước đối với công chứng viên và hành nghề công chứng còn sơ hở, chưa rõ ràng đã phần nào hạn chế hiệu quả quản lý nhà nước đối với công chứng viên và hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Nam Định nói riêng, trong cả nước nói chung.

Có thể nói rằng, từ thực tiễn tổ chức và hoạt động côngchứng có thể khẳng định sự ra đời của Luật Công chứng và các văn bản hướng dẫn thi hành là đúng đắn, thể chế hóa chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng theo tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp, phục vụ một cách thuận tiện cho nhu cầu công chứng ngày càng tăng của nhân dân, ngăn ngừa các hiện tượng vi phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh Nam Định. Trong thời gian tới để có thể đáp ứng được tốt hơn nữa nhu cầu công chứng của người dân, cần nhiều giải pháp đồng bộ trong đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tăng cường thanh, kiểm tra là giải pháp được đặt lên hàng đầu. Có như thế mới đảm bảo cao hơn tính an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch, công chứng mới thực sự trở thành thẩm phán phòng ngừa, ngăn chặn các giao dịch bất hợp pháp, ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, qua đó bảo đảm trật tự an toàn, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm./.

                                                       Trần Hồng Nhung