Những kết qủa đạt được

Trước hết là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, UBND tỉnh đã tổ chức Hội nghị toàn tỉnh để quán triệt, phổ biến nội dung Luật Công chứng cho các Sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố, thị xã, tổ chức kinh tế - xã hội trong tỉnh. Đồng thời chỉ đạo UBND các huyện, thành phố, thị xã  tổ chức Hội nghị triển khai thi hành Luật Công chứng trên đại bàn. Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp các huyện, thành phố, thị xã đã phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng, báo, đài địa phương, các thành viên Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện, thường xuyên tuyên truyền phổ biến sâu rộng trong tầng lớp nhân dân nội dung Luật Công chứng và vị trí của Luật Công chứng trong phát triển kinh tế và đời sống xã hội. Hội đồng phối hợp công tác phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh đã phát hành tập san Pháp luật  và Đời sống số chuyên đề Công chứng, Chứng thực với số lượng 2000 cuốn chuyển tải nội dung Luật Công chứng tới tận cơ sở. Báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện đã trực tiếp giới thiệu Luật Công chứng, văn bản hướng dẫn thi hành Luật tại các Hội nghị tập huấn và các cuộc sinh hoạt lồng ghép. Thông qua hoạt động tuyên truyền đã giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh thực hiện nghiêm túc và triệt để Luật Công chứng. Phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, vị trí pháp lý của tổ chức hành nghề công chứng, UBND cấp huyện, cấp xã đối với những nơi đã chuyển giao thẩm quyền công chứng và những nơi chưa chuyển giao thẩm quyền (hoạt động chứng thực) hợp đồng, giao dịch. Luật Công chứng đang từng bước đi vào cuộc sống của nhân dân, từng bước giúp người dân phân biệt phân biệt rõ hoạt động công chứng hợp đồng, giao dịch với chứng thực, y sao giấy tờ, chứng thực chữ ký, bản dịch, hiểu được giá trị pháp lý của hợp đồng giao dịch sau khi đã được thực hiện công chứng.

Căn cứ quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động công chứng, hướng dẫn và chỉ đạo của Bộ Tư pháp, UBND tỉnh đã ban hành Đề án phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2009-2012 làm cơ sở để phát triển mạng lưới tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh. Đến thời điểm này, toàn tỉnh có 02 Phòng công chứng Nhà nước và 22 Văn phòng công chứng với số lượng công chứng viên là 33 người. Nghệ An là tỉnh có số lượng tổ chức hành nghề công chứng phát triển nhanh, nhiều.Các Văn phòng công chứng sau khi được thành lập sớm kiện toàn tổ chức, đầu tư cơ sở vật chất, phương tiên làm việc. Tại từng đơn vị vừa thực hiện nhiệm vụ, vừa đúc rút kinh nghiệm, trao đổi, học tập lẫn nhau để nâng cao kỹ năng hành nghề công chứng, hạn chế sai sót, thể hiện trách nhiệm nghề nghiệp và hướng nghiệp lâu dài. 5 năm qua, các tổ chức hành nghề công chứng đã thực hiện số hợp đồng giao dịch là 79042,  phí công chứng thu được: 25.181.756.162đ; Số phí công chứng đã nạp ngân sách: 6.126.044.651;  UBND cấp xã đã chứng thực189072  hợp đồng, giao dịch, thu 4.409.386.866  đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước. Nhìn chung, các Văn phòng công chứng từ sau khi thành lập đã đi vào hoạt động cơ bản tuân thủ đúng các quy định của pháp luật và Luật Công chứng, đảm bảo thực hiện tốt công tác xã hội hóa công chứng trên địa bàn tỉnh, góp phần tích cực trong thực hiện tốt các giao dịch dân sự của tổ chức, cá nhân phục vụ phát triển kinh tế của tỉnh.

Vẫn còn những tồn tại, bất cập trong tổ chức thực hiện:  

Bên cạnh kết quả đạt được, trong quá trình thi hành Luật Công chứng vẫn còn những hạn chế tồn tại. Nghệ An là một trong những tỉnh có số lượng tổ chức hành nghề công chứng nhiều, hoạt động công chứng đang còn nhiều bất cập. Việc phát triển tổ chức hành nghề công chứng và lực lượng công chứng viên vẫn còn nhiều bất cập. Trước khi có Quyết định số 250/QĐ-TTg và Quyết định số 240/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án về Xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng ở Việt Nam và tiêu chí quy hoạch phát triển tổ chức hành nghề công chứng ở Việt Nam đến năm 2020.  UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Đề án phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2009-2012. Hội đồng thẩm định Trung ương chỉ phê duyệt Đề xuất phát triển tổ chức hành nghề công chứng của tỉnh Nghệ An đến năm 2020 với tổng số là 46 tổ chức hành nghề công chứng ( thành phố Vinh chỉ được 5 tổ chức, trong khi  thực tế đã có11 tổ chức hành nghề công chứng,  tăng gấp 02 lần so với số lượng đã được Hội đồng Trung ương  thẩm định). Đến nay còn 08 huyện miền núi và 02 huyện đồng bằng (Nam Đàn, Nghi Lộc) chưa thành lập được tổ chức hành nghề công chứng. Việc chuyển giao thẩm quyền công chứng tại các huyện chưa nhiều ( mới có thành phố Vinh, huyện Diễn Châu, thị xã Cửa Lò, huyện Đô Lương được chuyển giao)

 Bên cạnh đó, việc phát triển đội ngũ công chứng viên trên địa bàn tỉnh cho đến thời điểm này là rất khó khăn, 26/33 công chứng viên được bổ nhiệm không qua lớp đào tạo, đã hết tuổi phục vụ trong cơ quan nhà nước nên phần lớn tuổi đời từ 60-65, cá biệt có trường hợp gần 70 tuổi (chủ yếu số công chứng viên được bổ nhiệm là Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán nghỉ hưu) dẫn tới thực trạng hiện tại là đội ngũ công chứng viên tại các Văn phòng công chứng đều đã cao tuổi, kiến thức nghề nghiệp công chứng hạn chế do được miễn đào tạo, chủ yếu hoạt động từ kinh nghiệm thực tế. Nguyên nhân vướng mắc hạn chế trong phát triển đội ngũ công chứng viên, hạn chế chất lượng công chứng viên chủ yếu là từ quy định của Luật Công chứng vì Luật Công chứng quy định 02 loại hình được bổ nhiệm công chứng viên, đó là người thuộc diện được miễn đào tạo, miễn tập sự. Đối tượng này chủ yếu là Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán nghỉ hưu (và phải có bằng cử nhân Luật) nhưng hàng năm trên địa bàn tỉnh những người này nghỉ hưu không nhiều nên rất hạn chế. Loại hình thứ hai là những người phải qua đào tạo lớp công chứng viên và phải tập sự hành nghề công chứng. Theo quy định, những người này muốn được bổ nhiệm phải có ít nhất 05 năm làm công tác trong cơ quan pháp luật. Trong thực tế, những người đã làm việc ổn định trong cơ quan pháp luật lại không có nhu cầu chuyển sang hoạt động công chứng. Đây cũng là tình hình thực trạng chung của cả nước

            Do sự phát triển số lượng tổ chức hành nghề công chứng nhiều, nên có biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh giữa một số tổ chức hành nghề công chứng. Đã xuất hiện cạnh tranh “chạy theo ngân hàng”, thu hút khách hàng; thực hiện công chứng ngoài trụ sở trái quy định…. Tình trạng một số tổ chức hành nghề công chứng, công chứng viên công chứng hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản có dấu hiệu vi phạm pháp luật như có biểu hiện ủy quyền bán một tài sản cho nhiều người, công chứng hợp đồng giao dịch khi chưa có đầy đủ điều kiện theo quy định của pháp luật, sự thiếu cẩn trọng trong thẩm định hồ sơ. Một số Văn phòng công chứng chưa thực hiện việc mua không mua bảo hiểm nghề nghiệp cho công chứng viên.

            Giải pháp trong thời gian tới:

Thực hiện chỉ đạo của Bộ tư pháp, UBND tỉnh đã tổ chức tổng kết 5 năm thi hành Luật Công chứng trên địa bàn tỉnh  vào đầu tháng 10/2012 để tổng kết đánh giá toàn diện việc thi hành Luật Công chứng trên địa bàn tỉnh. Tại hội nghị,  UBND tỉnh xác định một số nhiệm vụ cụ thể trọng tâm và giải pháp cần tập trung trong thời gian tới để tiếp tục thực hiện tốt Luật Công chứng trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới đó là:

1. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn, bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng cho các tổ chức và cá nhân nhằm nâng cao kiến thức pháp luật của cán bộ và nhân dân về công chứng.

          2. Tăng cường công tác chỉ đạo, quản lý nhà nước hoạt động công chứng trên địa bàn tỉnh. Thực hiệt tốt công tác kiểm tra, thanh tra hoạt động công chứng để đảm bảo lành mạnh hóa các tổ chức hành nghề công chứng, kịp thời xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động hành nghề công chứng.tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động chứng thực hợp đồng, giao dịch tại UBND cấp huyện, cấp xã tại những nơi chưa thực hiện chuyển giao thẩm quyền công chứng tạo thuận lợi cho tổ chức, cá nhân khi có nhu cầu giao dịch.

         3. Tranh thủ sự quan tâm chỉ đạo kịp thời của Bộ Tư pháp trong việc hướng dẫn, chỉ đạo về mặt chuyên môn nghiệp vụ và xây dựng Đề án về phần mềm dũ liệu công chứng kịp thời.

        4. Sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển các tổ chức hành nghề công chứng phạm vi toàn quốc đến năm 2020, tiến hành tổng kết thực hiện Đề án của UBND tỉnh phát triển tổ chức hành nghề công chứng giai đoạn 2009-2012; tham mưu tổ chức thực hiện Đề xuất phát triển tổ chức hành nghề công chứng của tỉnh giai đoạn 2011-2020, trước mắt giai đoạn 2011-2015 (trong đó tập trung thực hiện việc sáp nhập các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn thành phố Vinh từ 11 tổ chức xuống 5 tổ chức theo kết quả phê duyệt của Hội đồng thẩm định Trung ương). Đảm bảo để đến năm 2015 tất cả các huyện, thành phố, thị xã đều có tổ chức hành nghề công chứng hoạt động./.

Nguyễn Quế Anh –  Phó Giám đốc- STP Nghệ An