1. Kết quả công tác quản lý nhà nước về bổ trợ tư pháp
Thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước đối với tổ chức và hoạt động của luật sư trên địa bàn tỉnh, Sở Tư pháp đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1110/QĐ-UBND ngày 11 tháng 6 năm 2013 về Kế hoạch tổng thể triển khai chiến lược phát triển nghề luật sư đến năm 2020 và Kế hoạch số 82/KH-UBND ngày 09 tháng 7 năm 2013 triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật sư. Cùng với Đoàn Luật sư tỉnh ban hành Quy chế phối hợp công tác quản lý nhà nước trong việc quản lý luật sư và tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tỉnh. Thực hiện thanh tra 03 tổ chức hành nghề luật sư; thẩm định hồ sơ cấp giấy đăng ký hoạt động cho 04 tổ chức hành nghề luật sư (03 Công ty luật và 01 Văn phòng luật sư); thẩm định hồ sơ đề nghị Bộ Tư pháp cấp chứng chỉ hành nghề luật sư cho 08 luật sư; cấp thẻ cho 01 tư vấn viên pháp luật.
Về giám định tư pháp, Sở đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 05/KH-UBND ngày 07 tháng 01 năm 2013 triển khai thi hành Luật giám định tư pháp tại địa bàn tỉnh, Quyết định số 18/QĐ-BCĐ ngày 13 tháng 3 năm 2013 về Quy chế làm việc của Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp” và Quyết định số 61/2013/QĐ-UBND ngày 23 tháng 12 năm 2013 ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh. Tiến hành rà soát, thống kê và đề nghị UBND tỉnh công bố danh sách người giám định tư pháp và tổ chức giám định tư pháp.
Về hoạt động công chứng, đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện “Quy hoạch phát triển tổ chức hành nghề công chứng đến năm 2020”; thẩm định hồ sơ đề nghị Bộ Tư pháp bổ nhiệm và cấp thẻ cho 01 công chứng viên; thực hiện thanh tra 04 tổ chức hành nghề công chứng. Nhìn chung, hoạt động công chứng trên địa bàn tỉnh đã có sự đổi mới, xây dựng được phong cách làm việc chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả, tạo được niềm tin đối với tổ chức, cá nhân.
Hoạt động quản lý nhà nước về bán đấu giá tài sản tại địa phương đã thực hiện tốt chức năng định hướng, điều tiết và hỗ trợ phát triển của Nhà nước đối với nghề đấu giá, góp phần phát triển số lượng đấu giá viên, nâng cao chất lượng hoạt động bán đấu giá tài sản. Sở đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 88/KH-UBND ngày 27 tháng 8 năm 2013 về nâng cao năng lực đội ngũ đấu giá viên trên địa bàn tỉnh; phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư rà soát các doanh nghiệp có đăng ký dịch vụ bán đấu giá tài sản và công bố danh sách đấu giá viên, tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp. Thực hiện thanh tra 01 tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp.
2. Những tồn tại, hạn chế
Hoạt động của các luật sư chưa đáp ứng được yêu cầu về dịch vụ pháp lý, chủ yếu là tham gia tố tụng. Trong những năm gần đây, việc tư vấn pháp luật đã được quan tâm nhiều hơn, nhưng hầu hết là tư vấn trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân và gia đình; thiếu luật sư am hiểu sâu pháp luật và tập quán thương mại quốc tế, thông thạo ngoại ngữ, giỏi kỹ năng hành nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế. Theo Kế hoạch tổng thể triển khai chiến lược phát triển nghề luật sư đến năm 2020, tỉnh Thừa Thiên Huế phấn đấu có 2-3 luật sư được đào tạo sâu trong lĩnh vực thương mại, đầu tư. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện còn gặp khó khăn cả về nhân sự (không có luật sư thông thạo tiếng Anh, có chứng chỉ TOEFL hoặc IELTS) và tài chính.
Quản lý về giám định tư pháp thuộc trách nhiệm của nhiều ngành liên quan, trong đó, Sở Tư pháp giữ vai trò đầu mối, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, vai trò quản lý nhà nước của Sở Tư pháp chưa thực sự đi vào chiều sâu; công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động giám định tư pháp hầu như chưa thực hiện được. Đội ngũ giám định viên của tỉnh còn thiếu về số lượng và hạn chế về chất lượng. Một số lĩnh vực như ngân hàng, bảo hiểm,… chưa có giám định viên. Các giám định viên chủ yếu hoạt động theo chế độ kiêm nhiệm. Việc tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ và kiến thức pháp luật cho giám định viên tư pháp chưa thường xuyên, chưa đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của hoạt động giám định tư pháp. Cơ sở vật chất còn lạc hậu, kinh phí hoạt động chưa được quan tâm đúng mức.
Việc phát triển các tổ chức hành nghề công chứng tại địa phương còn chậm so Quy hoạch phát triển tổ chức hành nghề công chứng đã được phê duyệt. Cho đến hết năm 2013, tại tỉnh Thừa Thiên Huế mới chỉ có 04 tổ chức hành nghề công chứng, trong khi quy hoạch đến năm 2015 là 13 tổ chức. Số lượng công chứng viên phát triển chậm, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu công chứng ngày một tăng. Cụ thể, ở các huyện, thị xã trực thuộc tỉnh do không có công chứng viên để thành lập các tổ chức hành nghề công chứng theo Quy hoạch, nên Uỷ ban nhân dân cấp huyện, cấp xã vẫn thực hiện chứng thực hợp đồng, giao dịch về bất động sản. Đối với các Phòng công chứng, công chứng viên là viên chức nên việc phát triển đội ngũ công chứng viên gặp rất nhiều khó khăn do thiếu biên chế.
Đội ngũ đấu giá viên còn thiếu về số lượng và hạn chế về kỹ năng nghề nghiệp. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do chưa có quy hoạch đào tạo nghề, chưa có chính sách khuyến khích phát triển nghề. Bên cạnh đó, nhu cầu bán đấu giá tài sản tại địa phương không nhiều, chủ yếu là bán đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất hoặc cho thuê đất. Việc thanh toán chi phí bán đấu giá quyền sử dụng đất quá chậm. Do chưa có quy định cụ thể về thời hạn thanh toán chi phí, nên có khi việc bán đấu giá hoàn thành cả năm nhưng đơn vị chưa chưa được thanh toán khoản chi phí này.
Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, Phòng bổ trợ tư pháp chưa thực hiện tốt việc tham mưu hướng dẫn, giải quyết những vướng mắc về chuyên môn, nghiệp vụ, hoạt động hành nghề của các tổ chức bổ trợ tư pháp. Nguyên nhân là do công chức làm công tác bổ trợ tư pháp còn thiếu về số lượng, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao. Phải theo dõi nhiều lĩnh vực nhưng chưa được bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ nên hoạt động quản lý nhà nước về bổ trợ tư pháp còn mờ nhạt, chưa đi vào chiều sâu.
3. Một số đề xuất, kiến nghị
Tổ chức thường xuyên các lớp đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao kỹ năng hành nghề của luật sư trên một số lĩnh vực về thương mại, đầu tư có yếu tố nước ngoài; có chính sách hỗ trợ về tài chính, tạo điều kiện cho một số luật sư đi đào tạo ở nước ngoài. Tổ chức rà soát, đánh giá và phân loại các tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tỉnh để lựa chọn, định hướng những tổ chức hành nghề luật sư có đủ các điều kiện phát triển chuyên sâu trong lĩnh vực đầu tư, kinh doanh thương mại có yếu tố nước ngoài. Xây dựng chính sách phát triển tổ chức hành nghề luật sư phù hợp với nhu cầu của xã hội về dịch vụ pháp lý.
Các cơ quan quản lý lĩnh vực giám định tư pháp cần quan tâm, đầu tư hơn nữa cho hoạt động giám định tư pháp thuộc lĩnh vực ngành mình quản lý, nhất là quan tâm đầu tư về tổ chức, cơ sở vật chất, kinh phí phục vụ việc giám định, chế độ chính sách đối với người giám định; thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kiến thức pháp luật cho đội ngũ giám định viên theo từng lĩnh vực. Có chính sách thu hút những người có nghiệp vụ vào làm việc tại các tổ chức giám định nhằm tạo sự chuyển biến cơ bản về chất, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của hoạt động tố tụng, góp phần tăng cường các biện pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Xây dựng quy hoạch đào tạo nghề công chứng, trong đó ưu tiên phát triển nguồn nhân lực tại chỗ. Đối với những địa phương quy hoạch Phòng công chứng cần lựa chọn những công chức có đủ điều kiện về năng lực chuyên môn cũng như phẩm chất đạo đức để gửi đi đào tạo nghề, tập sự nghề. Đối với những địa phương quy hoạch Văn phòng công chứng cần có chính sách hỗ trợ về cơ sở vật chất, thuế, ... Thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho công chứng viên cũng tổ chức các hội thảo khu vực về công chứng.
Tổ chức các lớp tập huấn kiến thức pháp luật, đạo đức nghề nghiệp và kỹ năng cần thiết trong hoạt động bán đấu giá tài sản cho đấu giá viên, nhất là các lớp tập huấn theo chuyên đề pháp luật liên quan đến bán đấu giá (quyền sử dụng đất, tài sản thi hành án, ...); có chính sách thu hút người có năng lực, trình độ tham gia hoạt động bán đấu giá tài sản tại địa phương.
Tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn nhằm nâng cao chất lượng tổ chức và hoạt động; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với các hoạt động luật sư, giám định tư pháp, công chứng và bán đấu giá tài sản./.
Nguyễn Thị Thanh Hà – Sở Tư pháp Thừa Thiên Huế