Theo ông Nguyễn Khái Hưng (Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp), mức bồi dưỡng giám định tư pháp hiện đang áp dụng ngày càng thấp, tạo ra sự chênh lệch rất lớn về thu nhập giữa những người làm giám định tư pháp với những người hoạt động trong cùng một lĩnh vực chuyên môn khiến nguồn giám định viên “ngày càng cạn kiệt” cho dù giám định tư pháp “giúp cho việc giải quyết các vụ án được kịp thời, chính xác, khách quan và đúng pháp luật”.

Theo khẳng định của các cơ quan tiến hành tố tụng, hàng chục tỷ đồng phí giám định không thể trả cho giám định viên (GĐV) “không phải là thiếu tiền mà do qui trình thanh toán chưa được qui định rõ ràng”. Phải 2 năm sau ngày Quyết định 74 có hiệu lực, Thông tư hướng dẫn mới được ban hành khiến các cơ quan tiến hành tố tụng (có trưng cầu giám định) không tìm được đủ hồ sơ để thực hiện thanh toán phí giám định. Cùng với đó, việc các Bộ, ngành chưa xây dựng được qui trình giám định làm cơ quan tiến hành tố tụng không có căn cứ xác định phí giám định.

Tính chất công việc giám định tư pháp đòi hỏi giám định viên (GĐV) phải có trình độ chuyên môn sâu, nhiều vụ việc phải thực hiện trong điều kiện nguy hiểm, độc hại, sức ép về thời gian lớn, phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với kết quả giám định nên “với mức bồi dưỡng hiện nay, việc thu hút người mới vào ngành đã khó, ngay cả việc giữ chân người cũ cũng “chật vật”. Đa số vào ngành là “chào tạm biệt” sau một thời gian, nhất là trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần” – ông Phạm Xuân Toàn (Phó Viện trưởng Viện Pháp y quốc gia, Bộ Y tế) khẳng định. Hơn nữa, nguồn GĐV, nhất là trong lĩnh vực pháp y tử thi “đang cạn kiệt” thì chế độ bồi dưỡng cho GĐV thích hợp hơn là cần thiết để duy trì đội ngũ GĐV và “cậy nhờ” được nhiều chuyên gia tham gia vào lĩnh vực giám định.

So với tốc độ phát triển kinh tế xã hội, sẽ khó có một mức phí giám định nào “thực sự tương thích” mà chỉ mang tính chất bồi dưỡng cho những người hưởng lương nhà nước làm công việc giám định. Thực tế có những vụ việc phí giám định có thể được tính đến cả trăm triệu đồng (dù chỉ tính bằng 1% giá trị tài sản trong vụ việc) nên việc chi trả khó khăn vì “phí giám định là từ ngân sách nhà nước”.

Phân tích, đánh giá các qui định về chế độ bồi dưỡng giám định tư pháp trong dự thảo Quyết định thay thế Quyết định 74, đại diện các Bộ, ngành đều tán thành cần một dự thảo Quyết định thay thế Quyết định 74/2009 với mức phí giám định được qui định tăng 100% so với qui định hiện hành để “tăng sức hút nhân lực vào lĩnh vực giám định tư pháp, giải quyết tình trạng “nợ” phí giám định…”.

Đánh giá những vấn đề của dự thảo, Thứ trưởng Hoàng Thế Liên nhấn mạnh, chế độ bồi dưỡng tốt sẽ thu hút được nhiều nhân lực đáp ứng yêu cầu cho lĩnh vực giám định tư pháp. Ban soạn thảo cần hoàn thiện hồ sơ dự thảo Quyết định trên cơ sở cập nhật thông tin từ các cơ quan liên quan, ý kiến của Hội đồng thẩm định để trình cấp có thẩm quyền ban hành kịp thời đáp ứng cho việc thực hiện chế độ bồi dưỡng giám định tư pháp./.

H.Giang