- Phạm vi công chứng: Bên cạnh nhiệm vụ chứng nhận tính xác thực, tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch, Luật còn giao cho công chứng viên chứng nhận tính chính xác, hợp pháp, không trái đạo đức xã hội của bản dịch giấy tờ, văn bản từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc từ tiếng nước ngoài sang tiếng việt (Khoản 1 Điều 2 Luật). Đi kèm với quy định này, Khoản 1 Điều 61 Luật quy định rõ: “Việc dịch giấy tờ, văn bản từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt để công chứng phải do người phiên dịch là cộng tác viên của tổ chức hành nghề công chứng thực hiện. Cộng tác viên phải là người tốt nghiệp đại học ngoại ngữ hoặc đại học khác mà thông thạo thứ tiếng nước ngoài đó. Cộng tác viên phải chịu trách nhiệm đối với tổ chức hành nghề công chứng về tính chính xác, phù hợp của nội dung bản dịch do mình thực hiện”, tạo thuận lợi hơn cho người dân khi có nhu cầu sử dụng bản dịch có công chứng, tránh việc khi phát hiện sai sót trong bản dịch thì người dân không biết phải tìm ai để yêu cầu bồi thường và là cơ sở để bảo đảm nâng cao trách nhiệm của người phiên dịch trong quá trình này.
- Về công chứng viên (Gọi tắt là CCV), Luật quy định rõ hơn về địa vị pháp lý, trách nhiệm nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của CCV, được Bộ trưởng Bộ Tư pháp bổ nhiệm để hành nghề công chứng, chịu sự quản lý đồng thời của Nhà nước và của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của CCV.
Nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CCV, Luật quy định chặt chẽ hơn về tiêu chuẩn CCV, quy định thời gian đào tạo nghề công chứng là mười hai tháng; siết chặt hơn điều kiện được miễn đào tạo nghề công chứng (Nếu như theo Luật Công chứng năm 2006, người đã là thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên, luật sư đã hành nghề từ ba năm trở lên có thể được miễn đào tạo nghề công chứng thì nay thời hạn này là 5 năm); quy định người được miễn đào tạo nghề công chứng phải tham gia khóa bồi dưỡng 3 tháng về kỹ năng hành nghề công chứng và quy tắc đạo đức hành nghề công chứng trước khi đề nghị bổ nhiệm công chứng viên, được giảm một nửa thời gian tập sự (06 tháng) và cũng phải tham dự kiểm tra kết quả tập sự hành nghề công chứng; bổ sung quy định về bổ nhiệm lại; bổ sung một số quyền và nghĩa vụ đối với CCV.
- Về tổ chức hành nghề công chứng, Luật quy định khuyến khích phát triển Văn phòng công chứng (Gọi tắt là VPCC) theo định hướng xã hội hóa, quy định việc chuyển đổi Phòng Công chứng (Gọi tắt là PCC) thành VPCC, trong trường hợp không chuyển đổi được thì mới giải thể PCC. VPCC phải có từ hai CCV hợp danh trở lên (Nhằm duy trì hoạt động của VPCC trong trường hợp CCV trưởng văn phòng ốm đau, bị tai nạn hoặc vì các lý do cá nhân khác mà không thể hành nghề công chứng trong một thời gian nhất định như thực tế đã từng xảy ra), được tổ chức và hoạt động hoạt động theo quy định của Luật này và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đối với loại hình công ty hợp danh. Tên gọi của VPCC phải bao gồm cụm từ “Văn phòng công chứng” kèm theo họ tên của Trưởng Văn phòng hoặc họ tên của một công chứng viên hợp danh khác của VPCC. VPCC có quyền thuê CCV làm việc theo hợp đồng, được chuyển nhượng, hợp nhất, sáp nhập…. Tổ chức hành nghề công chứng có quyền cung cấp dịch vụ công chứng ngoài ngày, giờ làm việc của cơ quan hành chính nhà nước, có quyền ký hợp đồng với CCV… Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc…
Đáng chú ý là được phép chuyển nhượng VPCC. Điều 29 Luật quy định: VPCC chỉ được chuyển nhượng khi đã hoạt động công chứng ít nhất là 02 năm. CCV nhận chuyển nhượng VPCC đáp ứng 03 điều kiện: Đã hành nghề công chứng từ 02 năm trở lên đối với người dự kiến sẽ tiếp quản vị trí Trưởng VPCC; Cam kết hành nghề tại VPCC mà mình nhận chuyển nhượng; Cam kết kế thừa quyền và nghĩa vụ của VPCC được chuyển nhượng.
- Về tổ chức xã hội - nghề nghiệp, Luật quy định là tổ chức tự quản được thành lập ở cấp trung ương và cấp tỉnh để đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các CCV; ban hành quy tắc đạo đức nghề công chứng; giám sát việc tuân thủ pháp luật về công chứng, quy tắc đạo đức nghề công chứng; tham gia cùng cơ quan nhà nước trong việc tổ chức, đào tạo, bồi dưỡng, tập sự hành nghề công chứng; tham gia ý kiến với cơ quan có thẩm quyền trong việc bổ nhiệm, miễn nhiệm CCV, thành lập, hợp nhất, sáp nhập, chuyển nhượng, chấm dứt hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng và thực hiện các nhiệm khác liên quan đến hoạt động công chứng theo quy định của Chính phủ.
- Về quản lý nhà nước, Luật phân định trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về công chứng phù hợp với nhiệm vụ được giao trong các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành. Nhiệm vụ quản lý được phân cấp phù hợp cho địa phương, tăng cường trách nhiệm của UBND cấp tỉnh và xác định rõ vai trò, trách nhiệm của Sở Tư pháp trong việc giúp UBND cấp tỉnh quản lý hoạt động công chứng trên địa bàn.
Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015, được tin tưởng là sẽ khắc phục những hạn chế, bất cập về thể chế, tạo cơ sở pháp lý cho bước phát triển mới của hoạt động công chứng theo chủ trương xã hội hóa, nâng cao chất lượng và tính bền vững của hoạt động công chứng, từng bước phát triển nghề công chứng Việt Nam phù hợp với thông lệ quốc tế.
Trần Thanh Tường – Sở Tư pháp Bình Thuận